Thị trường Trái phiếu Doanh nghiệp Phát hành Riêng lẻ - Tiếp tục giải cứu?

Ls. Nguyen Tuan Minh
04.04.2023

#VietnamLaw #CapitalMarkets #CorporateBond #Bondmarkets

Ngân Hàng Nhà Nước Việt Nam (NHNN) đang lấy ý kiến đóng góp vào Dự Thảo Thông tư sửa đổi bổ sung các quy định về tổ chức tín dụng (TCTD) mua bán TPDN (TPDN). Các điều chỉnh được chia thành 2 nhóm vấn đề chính (1) để góp phần hỗ trợ thị trường và (2) để đảm bảo các thị trường phát triển an toàn, hiệu quả và bền vững.
1) Để góp phần hỗ trợ thị trường, NHNN có 1 đề xuất là Ngưng hiệu lực thi hành đối với quy định tại khoản 11 Điều 4 Thông tư số 16/2021/TT-NHNN đến hết 31/12/2023. Quy định này hiện đang cấm TCTD không được mua lại TPDN chưa niêm yết (được định nghĩa là chưa niêm yết trên thị trường chứng khoán tập trung hoặc hệ thống giao dịch Upcom) mà TCTD đã bán và/hoặc TPDN chưa niêm yết được phát hành cùng lô/cùng đợt phát hành với TPDN chưa niêm yết mà TCTD đã bán trong thời hạn 12 tháng kể từ ngày bán. Điều này kỳ vọng sẽ giúp khơi thông lại sự chuyển dịch của thị trường giao dịch TPDN và đi kèm với là kỳ vọng tăng tính thanh khoản của thị trường vì các TCTD luôn các market makers của thị trường này.
Tuy nhiên Dự thảo lại giữ nguyên các điều kiện khi TCTD mua lại TPDN (về bản chất là các điều kiện nhằm quản lý chặt chẽ hơn thị trường) của TT 16/2021, cụ thể là
a. Đáp ứng các quy định tại Điều 4 Thông tư 16/2021
b. Bên mua TPDN này từ TCTD thanh toán toàn bộ số tiền mua TPDN tại thời điểm TCTD ký kết hợp đồng bán TPDN cho bên mua; và
c. Doanh nghiệp phát hành được xếp hạng ở mức cao nhất theo quy định xếp hạng tín dụng nội bộ của TCTD tại thời điểm gần nhất trước khi TCTD mua TPDN.
Cần lưu ý là mặc dù quy định của Dự thảo ghi giữ nguyên quy định tại điều 4 của TT 16/2021, bản chất các quy định tại điều 4 này có nhiều thay đổi theo Dự Thảo trong đó có việc bổ sung thêm các điều kiện mới sẽ được phân tích ở dưới. Chưa kể đến việc chính các điều kiện của Điều 4 của TT 16/2021 là điều kiện mới so với trước đó và nó chặt chẽ về các điều kiện để các TCTD, các market makers có thể mua, bán, mua lại TPDN. Dưới ngôn ngữ nôm của thị trường, các điều kiện này làm việc giao dịch khó khăn hơn.
2) Để đảm bảo yêu cầu phát triển thị trường lành mạnh, an toàn, hiệu quả và bền vững, Dự Thảo mới đã đưa vào một loạt các điều chỉnh, bổ sung các điều kiện như sau:
a) Bổ sung, sửa đổi nguyên tắc mua bán TPDN của TCTD:
i) Sửa đổi điểm d khoản 6 để làm rõ tiêu chí xác định phương án khả thi và tiêu chí xác định doanh nghiệp phát hành TPDN có khả năng tài chính để đảm bảo thanh toán đủ gốc và lãi TPDN đúng hạn theo quy định nội bộ của TCTD. Điểm sửa đổi này làm rõ yêu cầu và giúp TCTD dễ dàng trong việc đánh giá phương án khả thi của phương án phát hành TPDN.
ii) Bổ sung điểm e khoản 6: Hệ số nợ phải trả (bao gồm cả khối lượng TPDN dự kiến phát hành) của doanh nghiệp phát hành không vượt quá 05 lần vốn chủ sở hữu theo báo cáo tài chính quý gần nhất tại thời điểm phát hành đã được kiểm toán tình hình sử dụng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp phát hành. Điểm này ngoài việc giới hạn lại năng lực của tổ chức phát hành đủ điều kiện để phát hành còn bổ sung thêm yêu cầu báo cáo tài chính quý của TCPH phải được kiểm toán các vấn đề về tình hình sử dụng vốn chủ sở hữu của TCPH mà hiện nay các công ty kiểm toán vẫn chưa hoặc rất khó khăn cung cấp dịch vụ kiểm toán này.
iii) Sửa đổi điểm b khoản 8 làm rõ thêm trường hợp TCTD không được mua, mua lại TPDN phát hành trong đó có mục đích để mua phần vốn góp tại doanh nghiệp khác.
iv) Bổ sung khoản d khoản 8 thêm trường hợp TCTD không được mua, mua lại TPDN phát hành trong đó có mục đích để hợp tác kinh doanh, hợp tác đầu tư với doanh nghiệp khác. Đây chính là điểm sẽ tác động đến hoạt động huy động vốn để thực hiện dự án đầu tư theo hình thức hợp tác kinh doanh, hợp tác đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư.
v) Bổ sung khoản 14 điều 4: TCTD chỉ được mua TPDN phát hành trong đó có mục đích bổ sung vốn lưu động khi quản lý được nguồn thu từ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp phát hành và thu thập đầy đủ tài liệu chứng minh việc sử dụng vốn lưu động tương ứng với giá trị TPDN theo các vòng quay vốn lưu động trong thời gian nắm giữ TPDN.
vi) Bổ sung khoản 15 điều 4: Khi TCTD mua TPDN phát hành trong đó có mục đích nhằm thực hiện bảo đảm nghĩa vụ, TCTD phải phong tỏa số tiền mua TPDN cho đến khi chấm dứt nghĩa vụ bảo đảm.
vii) Bổ sung khoản 16 điều 4: TCTD phải sử dụng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt để thanh toán số tiền mua TPDN cho doanh nghiệp phát hành, bên bán TPDN.
b) Sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 6 về quy định nội bộ nhằm góp phần kiểm soát dòng tiền thu được từ phát hành TPDN sử dụng đúng mục đích, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho công tác thanh tra của cơ quan quản lý, như:
i) Bổ sung các tiêu chí cụ thể xác định phương án khả thi và các tiêu chí cụ thể xác định doanh nghiệp phát hành TPDN có khả năng tài chính để đảm bảo thanh toán đủ gốc và lãi TPDN đúng hạn theo quy định;
ii) Quy định cụ thể về thẩm định, kiểm tra, giám sát sử dụng tiền thu từ phát hành TPDN nhằm đảm bảo việc thẩm định, quyết định mua TPDN, kiểm tra, giám sát tiền thu được từ việc phát hành TPDN của doanh nghiệp chặt chẽ, tuân thủ quy định của pháp luật, giám sát được việc sử dụng tiền thu từ phát hành TPDN của doanh nghiệp phát hành, bên nhận bảo đảm.
c) Sửa đổi khoản 2 Điều 7 làm rõ TCTD có quyền và nghĩa vụ kiểm tra, giám sát việc sử dụng tiền thu từ TPDN của doanh nghiệp phát hành đảm bảo số tiền thu từ phát hành TPDN được sử dụng đúng mục đích tại phương án, cam kết với TCTD và theo quy định nội bộ quy định; trường hợp phát hiện doanh nghiệp phát hành, bên nhận bảo đảm sử dụng tiền thu từ phát hành TPDN không đúng mục đích tại phương án, cam kết với TCTD, thì TCTD yêu cầu doanh nghiệp phát hành mua lại TPDN trước hạn.
Các bạn nghĩ sao, liệu thông tư mới có giúp giải cứu thị trường TPDN thêm không?